ผู้พูดภาษาผู้ไทในประเทศไทยส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณจังหวัดภาคอีสานตอนบน ได้แก่ จังหวัดกาฬสินธุ์, นครพนม, มุกดาหาร, ร้อยเอ็ด และ สกลนคร นอกจากนี้ยังมีอีกเล็กน้อยในจังหวัดอุบลราชธานีและอุดรธานี โดย ในแต่ละท้องถิ่น ย่อมมีสำเนียงและคำศัพท์ที่แตกต่างกันไป
เป็นที่น่าสังเกตว่า ภาษาผู้ไทแม้จะกระจายอยู่ในแถบอีสาน แต่สำเนียงและคำศัพท์นั้นแตกต่างกับภาษาไทยถิ่นอีสานโดยทั่วไป อย่างไรก็ตามยังมีคำยืมจากภาษาถิ่นอีสานอยู่ในภาษาผู้ไทบ้างเป็นธรรมดา แต่ก็ไม่นับว่ามาก ด้วยเหตุนี้ ชาวไทยที่พูดภาษาอีสานจึงไม่สามารถพูดหรือฟังภาษาผู้ไทอย่างเข้าใจโดยตลอด แต่ชาวผู้ไทส่วนใหญ่มักจะพูดภาษาอีสานได้
ลักษณะของภาษา
ด้วยภาษาผู้ไทเป็นภาษาในตระกูลไท จึงมีลักษณะเด่นร่วมกับภาษาไทยด้วย นั่นคือ
- เป็นภาษาคำโดด มักเป็นคำพยางค์เดียว
- เป็นภาษามีวรรณยุกต์
- โครงสร้างประโยคแบบเดียวกัน คือ "ประธาน กริยา กรรม" ไม่ผันรูปตามโครงสร้างประโยค
[แก้]
หน่วยเสียงในภาษาผู้ไท
[แก้]หน่วยเสียงพยัญชนะ
| ฐานกรณ์ของเสียง | ริมฝีปากล่าง-ฟัน | ริมฝีปาก | โคนฟัน | เพดานส่วนแข็ง | เพดานส่วนอ่อน | ช่วงคอ |
| เสียงหยุด (ไม่ก้อง) | - | /ป/ | /ต/ | /จ/ | /ก/ | /อ/ |
| เสียงหยุด (ไม่ก้อง) | - | /พ/ | /ท/ | - | /ค/ | - |
| เสียงหยุด (ก้อง) | - | /บ/ | /ด/ | - | - | - |
| เสียงขึ้นจมูก | - | /ม/ | /น/ | /ญ/ | /ง/ | - |
| เสียงเสียดแทรก | /ฟ/ | /ส/ | - | - | - | /ห/ |
| กึ่งสระ | /ว/ | - | - | /ย/ | - | - |
| ลอดข้างลิ้น | - | /ล/ | - | - | - | - |
ในที่นี้ขออธิบายเฉพาะเสียงที่แตกต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน ดังนี้
- /ญ/ เป็นหน่วยเสียงพิเศษ ที่ไม่พบในภาษาไทยภาคกลาง แต่พบได้ในภาษาไทยถิ่นอีสาน เหนือ และใต้ (บางถิ่น) ในภาษาผู้ไท บางถิ่นผู้พูดใช้เสียง /ญ/ โดยตลอด บางถิ่นใช้ทั้งเสียง /ญ/ และ / ย/ โดยไม่แยกแยะคำศัพท์
หน่วยเสียงสระ
ภาษาผู้ไทมีสระเดี่ยว 9 ตัว หรือ 18 ตัวหากนับสระเสียงยาวด้วย โดยทั่วไปมีลักษณะของเสียงคล้ายกับสระในภาษาไทยถิ่นอื่น (เพื่อความสะดวก ในที่นี้ใช้อักษร อ ประกอบสระ เพื่อให้เขียนง่าย)
| สระสูง | อิ, อี | อึ, อือ | อุ, อู |
| สระกลาง | เอะ, เอ | เออะ, เออ | โอะ, โอ |
| สระต่ำ | แอะ,แอ | อะ,อา | เอาะ, ออ |
อนึ่ง ในภาษาผู้ไทมักไม่ใช้สระประสม นิยมใช้แต่สระเดี่ยวข้างบนนี้ ตัวอย่างคำที่ภาษาไทยกลางเป็นสระประสม แต่ภาษาผู้ไทใช้สระเดี่ยว
| ภาษาไทยกลาง | ภาษาผู้ไท |
|---|---|
| /หัว/ | /โห/ |
| /สวน/ | /โสน/ |
| /เสีย/ | /เส/ |
| /เขียน/ | /เขน/ |
| /เสือ/ | /เสอ/ |
| /มะเขือ/ | /มะเขอ/ |
[แก้]หน่วยเสียงวรรณยุกต์
หน่วยเสียงวรรณยุกต์ในภาษาผู้ไท มีด้วยกัน 5 หน่วย
[แก้]
พยางค์
พยางค์ในภาษาผู้ไทมักจะเป็นพยางค์อย่างง่าย ดังนี้
- เมื่อประสมด้วยสระเสียงยาว พยางค์อาจประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ และวรรณยุกต์ โดยจะมีพยัญชนะตัวสะกดหรือไม่ก็ได้
- เมื่อมีสระเสียงสั้น พยางค์ประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ วรรณยุกต์ และพยัญชนะตัวสะกด
[แก้]
ลักษณะเด่นของภาษาผู้ไท
ลักษณะเด่นอื่นๆ ของภาษาผู้ไท มีดังนี้
1. เสียงท้ายคำถาม
- เผอ,ผิเหลอ,ผะเหลอ = อะไร
- "นี้แม่นเผอ" = นี่คืออะไร
- "เว้าผิเหลอหว่ะ" = พูดอะไรน่ะ
- "จักแม่นผะเหลอ" = ไม่รู้อะไร
- เผ่อ,ผู้เหล่อ = ใคร
- "แม้ ล่ะ ไป๋ เหย้ม เผ่อ" = แม่จะไปเยี่ยมใคร
- "ผู้เหล่อล่ะไป๋กับข้อยแด่" = ใครจะไปกับผมบ้าง
- ซิเหล่อ,เนอะเห่อ = ที่ไหน
- "เพิ้น ล่ะ ไป๋ ซิ เหล่อ" = เขาจะไปไหน
- "เจ้าอยู่เนอะเห่อหว่ะ" = คุณอยู่ที่ไหนน่ะ
- มิ = ไม่
- "ไป๋ลึมิไป๋" = ไปหรือไม่ไป
- "มิได้" = ไม่ได้,ไม่มี
2. สระประสมในภาษาไทยถิ่นอื่น มักเป็นสระเดี่ยวในภาษาผู้ไท
- สระ เอีย เป็น เอ
- กระเทียม - กะเท่ม
- โรงเรียน - โฮงเฮน,โลงเลน
- สระ เอือ เป็น เออ
- น้ำเชื่อม - น้ำเซิ้ม
- ใส่เสื้อ - เส่อเส้อ
- สระ อัว เป็น โอ
- กล้วย - โก๊ย
3. สระใอ(ไม้ม้วน)ในภาษาไทกลาง เมื่อพูดในภาษาผู้ไท มักออกเสียงสระเออ ดังนี้
- ใหม่-เหม่อ
- ใส่-เส่อ
- หัวใจ-โหเจ๋อ
- ใกล้-เข้อ,เก้อ
- แกงมะเขือใส่เนื้อเสือ กินบนเรือ เพื่อกลับบ้าน-แกงมะเขอเส่อเน้อเสอ กินเทิงเฮอ เพ้อเมอเฮิน
4. สระไอ(ไม้มลาย)ในภาษาไทยกลาง จะออกเสียง จัตวา (+)ในสำเนียงภูไท ดังนี้
- ไป-ไป๋,
5. ข บางคำจะออกเสียงเป็น ห, ค บางคำจะออกเสียงเป็น ฮ ดังนี้
- เข้า-เห้า,ข้า-ห้า,ค้าขาย-ฮ้าหาย
- คนห้าคนฆ่าคนห้าคน-ฮนห้าฮนห้าฮนห้าฮน
6. คำที่สะกดด้วย -อก จะออกเสียง สระ เอาะ(เสียงสั้น) ดังนี้
- นอก-เน้าะ,จอก-เจ้าะ,คอก-เค่าะ,ปลอก-เป๊าะ
[แก้]อ้างอิง
- วิไลวรรณ ขนิษฐานันท์. ภาษาผู้ไท. โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรุงเทพฯ, 2520.
| ||||||||||||||||||||||||||
