วันอังคารที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2554

ภาษาภูไท

ภาษาผู้ไท (เขียน ผู้ไทย หรือ ภูไท ก็มี) เป็นภาษาในตระกูลภาษาไท-กะได มีผู้พูดจำนวนไม่น้อย กระจัดกระจายในภูมิภาคต่างๆ ของไทย ลาว และเวียดนาม เข้าใจว่า ผู้พูดภาษาผู้ไทมีถิ่นที่อยู่ดั้งเดิมอยู่ในเมือง แถง หรือ เดียนเบียนฟู ของเวียดนาม เรียกว่า ชาวไทดำ ในปัจจุบัน มีการจัดให้ภาษาผู้ไทเป็นกลุ่มย่อยของภาษาไทดำอีกทอดหนึ่ง



ผู้พูดภาษาผู้ไทในประเทศไทยส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณจังหวัดภาคอีสานตอนบน ได้แก่ จังหวัดกาฬสินธุ์นครพนมมุกดาหารร้อยเอ็ด และ สกลนคร นอกจากนี้ยังมีอีกเล็กน้อยในจังหวัดอุบลราชธานีและอุดรธานี โดย ในแต่ละท้องถิ่น ย่อมมีสำเนียงและคำศัพท์ที่แตกต่างกันไป
เป็นที่น่าสังเกตว่า ภาษาผู้ไทแม้จะกระจายอยู่ในแถบอีสาน แต่สำเนียงและคำศัพท์นั้นแตกต่างกับภาษาไทยถิ่นอีสานโดยทั่วไป อย่างไรก็ตามยังมีคำยืมจากภาษาถิ่นอีสานอยู่ในภาษาผู้ไทบ้างเป็นธรรมดา แต่ก็ไม่นับว่ามาก ด้วยเหตุนี้ ชาวไทยที่พูดภาษาอีสานจึงไม่สามารถพูดหรือฟังภาษาผู้ไทอย่างเข้าใจโดยตลอด แต่ชาวผู้ไทส่วนใหญ่มักจะพูดภาษาอีสานได้

ลักษณะของภาษา

ด้วยภาษาผู้ไทเป็นภาษาในตระกูลไท จึงมีลักษณะเด่นร่วมกับภาษาไทยด้วย นั่นคือ
  • เป็นภาษาคำโดด มักเป็นคำพยางค์เดียว
  • เป็นภาษามีวรรณยุกต์
  • โครงสร้างประโยคแบบเดียวกัน คือ "ประธาน กริยา กรรม" ไม่ผันรูปตามโครงสร้างประโยค

[แก้]

หน่วยเสียงในภาษาผู้ไท

[แก้]หน่วยเสียงพยัญชนะ

ฐานกรณ์ของเสียงริมฝีปากล่าง-ฟันริมฝีปากโคนฟันเพดานส่วนแข็งเพดานส่วนอ่อนช่วงคอ
เสียงหยุด (ไม่ก้อง)-/ป//ต//จ//ก//อ/
เสียงหยุด (ไม่ก้อง)-/พ//ท/-/ค/-
เสียงหยุด (ก้อง)-/บ//ด/---
เสียงขึ้นจมูก-/ม//น//ญ//ง/-
เสียงเสียดแทรก/ฟ//ส/---/ห/
กึ่งสระ/ว/--/ย/--
ลอดข้างลิ้น-/ล/----
ในที่นี้ขออธิบายเฉพาะเสียงที่แตกต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน ดังนี้
  • /ญ/ เป็นหน่วยเสียงพิเศษ ที่ไม่พบในภาษาไทยภาคกลาง แต่พบได้ในภาษาไทยถิ่นอีสาน เหนือ และใต้ (บางถิ่น) ในภาษาผู้ไท บางถิ่นผู้พูดใช้เสียง /ญ/ โดยตลอด บางถิ่นใช้ทั้งเสียง /ญ/ และ / ย/ โดยไม่แยกแยะคำศัพท์

หน่วยเสียงสระ

ภาษาผู้ไทมีสระเดี่ยว 9 ตัว หรือ 18 ตัวหากนับสระเสียงยาวด้วย โดยทั่วไปมีลักษณะของเสียงคล้ายกับสระในภาษาไทยถิ่นอื่น (เพื่อความสะดวก ในที่นี้ใช้อักษร อ ประกอบสระ เพื่อให้เขียนง่าย)
สระสูงอิ, อีอึ, อืออุ, อู
สระกลางเอะ, เอเออะ, เออโอะ, โอ
สระต่ำแอะ,แออะ,อาเอาะ, ออ
อนึ่ง ในภาษาผู้ไทมักไม่ใช้สระประสม นิยมใช้แต่สระเดี่ยวข้างบนนี้ ตัวอย่างคำที่ภาษาไทยกลางเป็นสระประสม แต่ภาษาผู้ไทใช้สระเดี่ยว
ภาษาไทยกลางภาษาผู้ไท
/หัว//โห/
/สวน//โสน/
/เสีย//เส/
/เขียน//เขน/
/เสือ//เสอ/
/มะเขือ//มะเขอ/

[แก้]หน่วยเสียงวรรณยุกต์

หน่วยเสียงวรรณยุกต์ในภาษาผู้ไท มีด้วยกัน 5 หน่วย

[แก้]

พยางค์

พยางค์ในภาษาผู้ไทมักจะเป็นพยางค์อย่างง่าย ดังนี้
  • เมื่อประสมด้วยสระเสียงยาว พยางค์อาจประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ และวรรณยุกต์ โดยจะมีพยัญชนะตัวสะกดหรือไม่ก็ได้
  • เมื่อมีสระเสียงสั้น พยางค์ประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ วรรณยุกต์ และพยัญชนะตัวสะกด

[แก้]

ลักษณะเด่นของภาษาผู้ไท

ลักษณะเด่นอื่นๆ ของภาษาผู้ไท มีดังนี้
1. เสียงท้ายคำถาม
  • เผอ,ผิเหลอ,ผะเหลอ = อะไร
"นี้แม่นเผอ" = นี่คืออะไร
"เว้าผิเหลอหว่ะ" = พูดอะไรน่ะ
"จักแม่นผะเหลอ" = ไม่รู้อะไร
  • เผ่อ,ผู้เหล่อ = ใคร
"แม้ ล่ะ ไป๋ เหย้ม เผ่อ" = แม่จะไปเยี่ยมใคร
"ผู้เหล่อล่ะไป๋กับข้อยแด่" = ใครจะไปกับผมบ้าง
  • ซิเหล่อ,เนอะเห่อ = ที่ไหน
"เพิ้น ล่ะ ไป๋ ซิ เหล่อ" = เขาจะไปไหน
"เจ้าอยู่เนอะเห่อหว่ะ" = คุณอยู่ที่ไหนน่ะ
  • มิ = ไม่
"ไป๋ลึมิไป๋" = ไปหรือไม่ไป
"มิได้" = ไม่ได้,ไม่มี
2. สระประสมในภาษาไทยถิ่นอื่น มักเป็นสระเดี่ยวในภาษาผู้ไท
  • สระ เอีย เป็น เอ
กระเทียม - กะเท่ม
โรงเรียน - โฮงเฮน,โลงเลน
  • สระ เอือ เป็น เออ
น้ำเชื่อม - น้ำเซิ้ม
ใส่เสื้อ - เส่อเส้อ
  • สระ อัว เป็น โอ
กล้วย - โก๊ย
3. สระใอ(ไม้ม้วน)ในภาษาไทกลาง เมื่อพูดในภาษาผู้ไท มักออกเสียงสระเออ ดังนี้
ใหม่-เหม่อ
ใส่-เส่อ
หัวใจ-โหเจ๋อ
ใกล้-เข้อ,เก้อ
แกงมะเขือใส่เนื้อเสือ กินบนเรือ เพื่อกลับบ้าน-แกงมะเขอเส่อเน้อเสอ กินเทิงเฮอ เพ้อเมอเฮิน
4. สระไอ(ไม้มลาย)ในภาษาไทยกลาง จะออกเสียง จัตวา (+)ในสำเนียงภูไท ดังนี้
ไป-ไป๋,
5. ข บางคำจะออกเสียงเป็น ห, ค บางคำจะออกเสียงเป็น ฮ ดังนี้
เข้า-เห้า,ข้า-ห้า,ค้าขาย-ฮ้าหาย
คนห้าคนฆ่าคนห้าคน-ฮนห้าฮนห้าฮนห้าฮน
6. คำที่สะกดด้วย -อก จะออกเสียง สระ เอาะ(เสียงสั้น) ดังนี้
นอก-เน้าะ,จอก-เจ้าะ,คอก-เค่าะ,ปลอก-เป๊าะ

[แก้]อ้างอิง

  • วิไลวรรณ ขนิษฐานันท์. ภาษาผู้ไท. โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรุงเทพฯ, 2520.